Thuong truat – Thảo dược Tây Nguyên
THƯƠNG TRUẬT – TRỊ DẠ DÀY, MỆT MỎI…
Thương truật (TT) hay còn gọi xích truật, Mã kế, Mao quân bảo khiếp, Bảo kế, Thiên tinh Sơn kế… Tên khoa học Atractylodes lancea. Là một loài thực vật có hoa trong họ Cúc.
Là cây sống lâu năm có chiều cao trung bình khoảng 0,6 m. Thân mọc thẳng đứng, có rễ cây phát triển thành củ to. Lá mọc so le, gần như không cuống. Phần lá ở phía gốc chia làm 3 thùy với thùy giữa lớn và hai thùy hai bên không lớn lắm. Còn lá ở phía trên thân có hình mác, không chia thùy. Mép lá có răng cưa nhọn và nhỏ. Hoa hình ống, đơn hoặc lưỡng tính. Tràng hoa có màu tím nhạt hoặc trắng với phiến chia thành 5 thùy xẻ sâu. Hoa có 5 nhị, nhụy có đầu vòi chia hai, bầu có lông mềm và nhỏ. Cụm hoa hình đầu có tổng bao do 5 – 7 lớp như ngói lợp. Lớp dưới cùng của cụm hoa chia rất nhỏ như hình lông chim. Cây có quả khô.
Thuong truat từ trước đến nay ta vẫn phải nhập của Trung Quốc. Gần đây mới trồng được ở Việt Nam, nhưng chưa phát triển đủ để tự túc được. Tại Trung Quốc, TT mọc ở Giang Tô, Hồ Bắc, Hà Nam. Có thể thu hoạch vào mùa xuân hoặc thu. Loại thu hoạch vào các tháng 7-8 được coi là tốt hơn. Loại của Giang Tô được coi là tốt nhất. Hồ Bắc sản xuất nhiều, tiêu thụ ở Hoa Bắc, Đông Bắc và xuất khẩu.
Thành phần và tính vị của Thương truật:
– Tính vị: Tính ấm, vị cay và đắng. Quy kinh tỳ, vị.
– Trong thương truật có tinh dầu. Trong tinh dầu thành phần chủ yếu là atractylola C15H26O và atractylon C14H18O. Theo nghiên cứu của hệ dược thuộc Viện nghiên cứu y học Trung Quốc thì trong thương truật Hồ Bắc, Giang Tô, An Huy và Hà Nam tỷ lệ tinh dầu lên tới 5-9%. Trong khi đó thuong traut ở một bộ phận của Hà Nam, Thiểm tây tỷ lệ tinh dầu là 3-5%. Các tỉnh khác như Liêu Ninh, Hắc Long Giang, Cát Lâm, Hà Bắc, Sơn Đông, Sơn Tây thì tỷ lệ chỉ có 1-3%.
Thuong truat – Thảo dược Tây Nguyên
Tác dụng của Thuong truat:
– TT có khả năng hạ thấp lượng huyết đường quá cao. Có thể dùng điều trị bệnh Tiểu đường.
– Còn dùng trong triệu chứng tinh thần không phấn khởi, chân tay không có lực.
– Có tác dụng bổ dạ dày, giúp tiêu hóa tốt.
– Ngày dùng 5-10g dưới dạng thuốc sắc hay thuốc bột, hoặc xông hun để tiêu độc trong nhà, chống sâu bọ.
— Tham khảo nguồn Tra cứu dược liệu —
Một số bài thuốc dân gian sử dụng Thương truật:
Chữa mắt có màng mộng, giữ vững hạ tiêu và làm thanh vùng đầu:
Sử dụng 1kg thương truật đem rửa sạch và chia làm 4 phần. Sau đó, dùng từng phần tẩm với rượu, giấm, nước gạo nếp và đồng tiện. Sau khoảng 3 ngày ngâm, vớt để ráo, thái mỏng và bồi khô.
Tiếp đó, thêm hắc chi ma vào sao thơm và tán thành bột. Dùng rượu nấu với miếng làm hồ rồi trộn với thuốc bột làm viên to bằng hạt ngô đồng lớn. Mỗi lần uống 30 viên.
⇒ Lưu ý: Nước ngâm thuốc trong 3 ngày, mỗi ngày nên thay bằng nước mới.
Chữa trị chân yếu, lưng đau do thấp khí làm tay chân tê mỏi:
Dùng 1kg thuong truat đem thái ra và trộn đều rồi chia làm 4 phần bằng nhau. Mỗi phần đều đem ngâm với nước gạo, nước muối, giấm và rượu. Thời gian ngâm là 3 ngày, mỗi ngày đều phải thay nước mới. Sau đó, vớt để ráo và phơi khô rồi trộn đều. Tiếp theo, chia làm 4 phần và mỗi phần sao chung với xuyên tiêu, bổ cốt chỉ, hồi hương và hắc khiên ngưu, mỗi vị 40g.
Sau khi sao thuốc có vị thơm, chỉ lấy TT đem tán bột mịn còn các vị thuốc kia đều bỏ. Sử dụng giấm nấu làm hồ và trộn đều với bột thuốc rồi vo thành viên. Mỗi ngày uống khoảng 30 viên. Nên uống chung với rượu hoặc nước muối vào lúc đói.
Thuong truat – Thảo dược Tây Nguyên
Chữa da mặt vàng, không còn sắc máu hoặc thích nằm, biếng ăn, khí lực và tinh thần đều bị sút kém:
Dùng 1kg TT và 1/2kg địa hoàng đem tán bột và dùng hồ hoàn viên. Tùy thuộc vào mùa mà phối thêm can khương với liều lượng khác nhau. Cụ thể như, vào mùa đông dùng 40g can khương, mùa hè 20g, mùa xuân và thu dùng 28g. Mỗi ngày uống 30 viên, giúp cải thiện triệu chứng bệnh.
Điều trị quáng gà:
Sử dụng 60g TT tẩm với nước vo gạo. Sau 1 đêm đem phơi khô và tán bột. Tiếp đó, dùng dao tre mổ 1kg gan dê ra và rắc thuốc bột vào rồi dùng dây gai buộc chặt. Sau đó, lấy nước vo gạo và 1 ít gạo nấu chín nhừ, chờ nguội và ăn. Ăn liên tục cho đến khi bệnh khỏi thì thôi.
Chữa viêm khớp đau do thấp nhiệt hoặc phong hàn thấp:
Dùng Thuong truat, mộc qua, tang ký sinh, hoàng kỳ, thạch xương bồ, ý dĩ nhân, tần giao, thạch hộc, tỳ giải, thục địa, mỗi vị 10g. Sắc chung với cam thảo 3g, tàm sa 10g và quế chi 6g. Uống liên tục cho đến khi triệu chứng bệnh thuyên giảm thì ngưng.
Tùy thuộc vào tình trạng bệnh mà cách dùng, liều lượng và thời gian dùng ở mỗi người khác nhau. Do đó, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng thuốc điều trị bệnh.
Lưu ý khi sử dụng:
- Người đại tiện lỏng hoặc tỳ vị hư yếu không nên dùng thuốc.
- Theo Trung Quốc Dược Học Đại Từ Điển, bệnh nhân bị táo bón hoặc nhiều mồ hôi không nên dùng.
- Khi sử dụng thuốc nên kiêng ăn thịt chim bù cắt, không ăn đào.
- Theo Phẩm Nghĩa Tinh Yếu, trong quá trình dùng thương truật nên kỵ tỏi và hồ tuy (hạt của cây rau mùi).
Một số sản phẩm của Thảo dược Tây Nguyên sử dụng Thương truật làm dược liệu:
– Thông tý đan: https://www.thaoduoctaynguyen.com/thong-ty-dan
– Thống tiêu kỳ: https://www.thaoduoctaynguyen.com/thong-tieu-ky
– Đại tràng khang ninh: https://www.thaoduoctaynguyen.com/dai-trang-khang-ninh/
– Xem thêm Fanpage của công ty tại đây.
– Xem thêm thông tin về dược liệu và sức khỏe đời sống tại đây
– Xem thêm thông tin các sản phẩm của Thảo Dược Tây Nguyên tại đây